Bir Göl Kenarında Başlayan Yolculuk: “Amaç ve Kapsam”ın Peşinde
Sabahın ilk ışıklarıyla uyanan göl, yüzeyinde usul usul ilerleyen bir kayığı yansıtıyordu. Kayıkta üç kişi vardı: Emir, Elif ve Zeynep. Bu üçlü, üniversitenin bilim kurulu tarafından başlatılan bir araştırma projesinin temelini oluşturacak “amaç ve kapsam” metnini kaleme almak üzere bir araya gelmişti. Proje önemliydi; ama ondan da önemlisi, bu metnin anlamlı, hedefe odaklı ve insanlara ilham verecek bir çerçeve sunmasıydı.
Giriş: Neden Buradayız?
Emir, kamp ateşinin başında çantasından notlarını çıkarırken yüzünde o bildik kararlılık vardı. Matematik bölümünden geliyordu; sistemliydi, netti, odaklıydı. “Biz bu projeyi neden yapıyoruz, neyi hedefliyoruz? Eğer bunu belirlemeden yazmaya başlarsak, ormanda pusulasız yürüyen bir kaşife döneriz,” dedi.
Elif, hemen yanında oturuyordu. Psikoloji bölümündendi ve konulara her zaman insanların gözünden bakmayı seçerdi. Emir’in söylediklerini dinledi, sonra gülümsedi. “Evet Emir, haklısın. Ama unutma, biz bu ormanda sadece yol bulmaya değil, o yolda yürüyenlerin hissettiklerine de değer veriyoruz. Amacımız sadece sonuca ulaşmak değil; süreçte kimin etkilendiğini, kimlerin sesinin duyulduğunu da göz önünde bulundurmalıyız.”
Zeynep ise not defterine çoktan ilk cümleleri yazmaya başlamıştı. Sessizdi ama gözlemleri güçlüydü. Sosyoloji öğrencisiydi; olayların bağlamını, geçmişini ve yankılarını düşünmeden edemezdi. “Bence önce birlikte bu yazının kalbini oluşturalım: Bu yazı niye var ve sınırları nerede başlayıp nerede bitiyor?”
1. Bölüm: “Amaç” – Neden Bu Yola Çıktık?
Göl kıyısında oturan grup, yazının ilk bölümü olan “amaç” kısmını tartışırken, Emir söze başladı:
> “Amaç, yolculuğun yönünü belirleyen pusuladır. Biz bu projede gençlerin dijital dünyayla ilişkilerini araştırmak istiyoruz. Yani odak net: Dijitalleşmenin genç bireyler üzerindeki psikososyal etkilerini anlamak.”
Elif, hemen ekledi:
> “Amaç kısmı sadece ‘neyi araştıracağız’ değil, ‘neden araştırmamız gerekiyor’u da anlatmalı. Gençlerin yalnızlaştığını, iletişim biçimlerinin değiştiğini gözlemliyoruz. Bu bir çağın dönüşüm süreci. Amacımız bu dönüşümün sosyal ve psikolojik etkilerini anlamak, bunu gençlerin sesinden aktarmak.”
Zeynep defterine şunları yazdı:
**Amaç: Bu araştırma, dijitalleşmenin 16-25 yaş aralığındaki bireylerin psikososyal gelişimi üzerindeki etkilerini incelemeyi; dijital alışkanlıklar, sosyal etkileşim biçimleri ve benlik algısı üzerindeki yansımalarını analiz etmeyi amaçlamaktadır.**
2. Bölüm: “Kapsam” – Sınırları Belirlemek
Elif suya doğru bir taş fırlattı. Taşın suya değdiği yerde daireler oluştu. “Kapsam da böyle bir şey,” dedi, “Etkilenen alanları belirleriz ama aynı zamanda dışta kalanları da bilmek gerekir.”
Emir başını salladı. “Kapsam belirlenmezse, proje kontrolden çıkar. Her şeyi araştırmaya kalkarsak hiçbir şeyi derinlemesine inceleyemeyiz.”
Zeynep bu sırada cümleleri toparlamaya başladı:
**Kapsam: Bu araştırmanın kapsamı, Türkiye genelinde şehirde yaşayan 16-25 yaş arası genç bireylerle sınırlıdır. Çalışma dijital medya kullanımı, sosyal medya etkileşimi, dijital oyunlar ve çevrimiçi kimlik oluşturma temalarıyla sınırlı tutulacaktır. Çalışmanın dışında kalan unsurlar arasında kırsalda yaşayan bireyler, 25 yaş üstü kullanıcılar ve dijital olmayan medya formları yer almaktadır.**
Elif duraksadı ve şunu ekledi:
> “Bu sınırları yazarken, dışarda bıraktıklarımızın da farkında olduğumuzu belirtmeliyiz. Yani kapsamın dışındakiler önemsiz değil, sadece bu çalışmanın odak alanına girmiyorlar.”
3. Bölüm: Farklı Bakış Açılarının Zenginliği
Gün ilerledikçe yazı şekillenmeye başladı. Emir’in çözüm odaklı ve stratejik yaklaşımıyla netlik sağlandı. Elif’in empatik tarzı yazıya insani bir dokunuş kattı. Zeynep’in bağlamsal düşünme biçimi ise yazının hem derinliğini hem de sınırlarını güçlendirdi.
Bu noktada, hikâyemizin özü belirdi: **Amaç ve kapsam bir yazının teknik gereklilikleri değil, bir metnin kalbi ve çerçevesidir.** Amaç, okuyucuya “Neden bu yazı yazıldı?” sorusunun cevabını verirken; kapsam, “Bu yazı neye odaklanıyor ve neyi kapsamıyor?” sorularını yanıtlar.
Bu ayrım, erkeklerin genelde benimsediği sonuç odaklı yaklaşım ile kadınların empatik ve kapsayıcı bakışının dengelendiği bir üretim süreciyle zenginleşti. Hikâyemizdeki karakterlerin temsil ettiği farklı düşünce tarzları, yazının sadece bir metin değil, çok sesli bir anlatı olduğunu gösterdi.
Sonuç: Birlikte Yazmak, Birlikte Anlamlandırmak
Kamp ateşi sönmeye yüz tuttuğunda, yazı tamamlanmıştı. Emir son kez notlara göz attı, sonra Elif ve Zeynep’e döndü:
> “Bu sadece bir metin değil. Bu, üç farklı bakış açısının ortak akılda buluşması. ‘Amaç ve kapsam’ yazmanın teknik bir iş olduğu düşünülür ama aslında bu, yazıya can vermekle ilgilidir.”
Elif ekledi:
> “Bir metni yazmak değil, o metni yaşamak gerekiyordu. Amacı, insanları duymadan anlayamazsın. Kapsamı ise sınırları tartışmadan belirleyemezsin.”
Ve Zeynep, elindeki defteri kapatırken son sözü söyledi:
> “Bu yazı bizim için sadece bir ödev değil; düşünce biçimlerimizin, değerlerimizin ve birlikte üretme becerimizin bir yansımasıydı.”
Epilog: Forum Okuyucusuna Not
Eğer siz de bir araştırma ya da proje metni yazıyorsanız, işe sadece “ne yazacağım?” diye başlamayın. “Neden yazıyorum?” ve “Neyi kapsayacağım?” sorularına vereceğiniz içten yanıtlar, yazınızın yönünü, etkisini ve kalıcılığını belirler.
Unutmayın: **Amaç, bir yazının kalbidir. Kapsam ise sınırlarını bilerek özgürleşmenin anahtarıdır.** Erkekçe bir netlikle, kadınca bir duyarlılıkla, birlikte düşünerek ve yazarak…
Ve bazen… bir göl kenarında başlar her şey.
---
Bu yazı, yaratıcı bir anlatımla yazı yazmanın teknik tarafını hayal gücüyle buluşturan bir örnek olarak forum dostlarına armağan olsun.
Sabahın ilk ışıklarıyla uyanan göl, yüzeyinde usul usul ilerleyen bir kayığı yansıtıyordu. Kayıkta üç kişi vardı: Emir, Elif ve Zeynep. Bu üçlü, üniversitenin bilim kurulu tarafından başlatılan bir araştırma projesinin temelini oluşturacak “amaç ve kapsam” metnini kaleme almak üzere bir araya gelmişti. Proje önemliydi; ama ondan da önemlisi, bu metnin anlamlı, hedefe odaklı ve insanlara ilham verecek bir çerçeve sunmasıydı.
Giriş: Neden Buradayız?
Emir, kamp ateşinin başında çantasından notlarını çıkarırken yüzünde o bildik kararlılık vardı. Matematik bölümünden geliyordu; sistemliydi, netti, odaklıydı. “Biz bu projeyi neden yapıyoruz, neyi hedefliyoruz? Eğer bunu belirlemeden yazmaya başlarsak, ormanda pusulasız yürüyen bir kaşife döneriz,” dedi.
Elif, hemen yanında oturuyordu. Psikoloji bölümündendi ve konulara her zaman insanların gözünden bakmayı seçerdi. Emir’in söylediklerini dinledi, sonra gülümsedi. “Evet Emir, haklısın. Ama unutma, biz bu ormanda sadece yol bulmaya değil, o yolda yürüyenlerin hissettiklerine de değer veriyoruz. Amacımız sadece sonuca ulaşmak değil; süreçte kimin etkilendiğini, kimlerin sesinin duyulduğunu da göz önünde bulundurmalıyız.”
Zeynep ise not defterine çoktan ilk cümleleri yazmaya başlamıştı. Sessizdi ama gözlemleri güçlüydü. Sosyoloji öğrencisiydi; olayların bağlamını, geçmişini ve yankılarını düşünmeden edemezdi. “Bence önce birlikte bu yazının kalbini oluşturalım: Bu yazı niye var ve sınırları nerede başlayıp nerede bitiyor?”
1. Bölüm: “Amaç” – Neden Bu Yola Çıktık?
Göl kıyısında oturan grup, yazının ilk bölümü olan “amaç” kısmını tartışırken, Emir söze başladı:
> “Amaç, yolculuğun yönünü belirleyen pusuladır. Biz bu projede gençlerin dijital dünyayla ilişkilerini araştırmak istiyoruz. Yani odak net: Dijitalleşmenin genç bireyler üzerindeki psikososyal etkilerini anlamak.”
Elif, hemen ekledi:
> “Amaç kısmı sadece ‘neyi araştıracağız’ değil, ‘neden araştırmamız gerekiyor’u da anlatmalı. Gençlerin yalnızlaştığını, iletişim biçimlerinin değiştiğini gözlemliyoruz. Bu bir çağın dönüşüm süreci. Amacımız bu dönüşümün sosyal ve psikolojik etkilerini anlamak, bunu gençlerin sesinden aktarmak.”
Zeynep defterine şunları yazdı:
**Amaç: Bu araştırma, dijitalleşmenin 16-25 yaş aralığındaki bireylerin psikososyal gelişimi üzerindeki etkilerini incelemeyi; dijital alışkanlıklar, sosyal etkileşim biçimleri ve benlik algısı üzerindeki yansımalarını analiz etmeyi amaçlamaktadır.**
2. Bölüm: “Kapsam” – Sınırları Belirlemek
Elif suya doğru bir taş fırlattı. Taşın suya değdiği yerde daireler oluştu. “Kapsam da böyle bir şey,” dedi, “Etkilenen alanları belirleriz ama aynı zamanda dışta kalanları da bilmek gerekir.”
Emir başını salladı. “Kapsam belirlenmezse, proje kontrolden çıkar. Her şeyi araştırmaya kalkarsak hiçbir şeyi derinlemesine inceleyemeyiz.”
Zeynep bu sırada cümleleri toparlamaya başladı:
**Kapsam: Bu araştırmanın kapsamı, Türkiye genelinde şehirde yaşayan 16-25 yaş arası genç bireylerle sınırlıdır. Çalışma dijital medya kullanımı, sosyal medya etkileşimi, dijital oyunlar ve çevrimiçi kimlik oluşturma temalarıyla sınırlı tutulacaktır. Çalışmanın dışında kalan unsurlar arasında kırsalda yaşayan bireyler, 25 yaş üstü kullanıcılar ve dijital olmayan medya formları yer almaktadır.**
Elif duraksadı ve şunu ekledi:
> “Bu sınırları yazarken, dışarda bıraktıklarımızın da farkında olduğumuzu belirtmeliyiz. Yani kapsamın dışındakiler önemsiz değil, sadece bu çalışmanın odak alanına girmiyorlar.”
3. Bölüm: Farklı Bakış Açılarının Zenginliği
Gün ilerledikçe yazı şekillenmeye başladı. Emir’in çözüm odaklı ve stratejik yaklaşımıyla netlik sağlandı. Elif’in empatik tarzı yazıya insani bir dokunuş kattı. Zeynep’in bağlamsal düşünme biçimi ise yazının hem derinliğini hem de sınırlarını güçlendirdi.
Bu noktada, hikâyemizin özü belirdi: **Amaç ve kapsam bir yazının teknik gereklilikleri değil, bir metnin kalbi ve çerçevesidir.** Amaç, okuyucuya “Neden bu yazı yazıldı?” sorusunun cevabını verirken; kapsam, “Bu yazı neye odaklanıyor ve neyi kapsamıyor?” sorularını yanıtlar.
Bu ayrım, erkeklerin genelde benimsediği sonuç odaklı yaklaşım ile kadınların empatik ve kapsayıcı bakışının dengelendiği bir üretim süreciyle zenginleşti. Hikâyemizdeki karakterlerin temsil ettiği farklı düşünce tarzları, yazının sadece bir metin değil, çok sesli bir anlatı olduğunu gösterdi.
Sonuç: Birlikte Yazmak, Birlikte Anlamlandırmak
Kamp ateşi sönmeye yüz tuttuğunda, yazı tamamlanmıştı. Emir son kez notlara göz attı, sonra Elif ve Zeynep’e döndü:
> “Bu sadece bir metin değil. Bu, üç farklı bakış açısının ortak akılda buluşması. ‘Amaç ve kapsam’ yazmanın teknik bir iş olduğu düşünülür ama aslında bu, yazıya can vermekle ilgilidir.”
Elif ekledi:
> “Bir metni yazmak değil, o metni yaşamak gerekiyordu. Amacı, insanları duymadan anlayamazsın. Kapsamı ise sınırları tartışmadan belirleyemezsin.”
Ve Zeynep, elindeki defteri kapatırken son sözü söyledi:
> “Bu yazı bizim için sadece bir ödev değil; düşünce biçimlerimizin, değerlerimizin ve birlikte üretme becerimizin bir yansımasıydı.”
Epilog: Forum Okuyucusuna Not
Eğer siz de bir araştırma ya da proje metni yazıyorsanız, işe sadece “ne yazacağım?” diye başlamayın. “Neden yazıyorum?” ve “Neyi kapsayacağım?” sorularına vereceğiniz içten yanıtlar, yazınızın yönünü, etkisini ve kalıcılığını belirler.
Unutmayın: **Amaç, bir yazının kalbidir. Kapsam ise sınırlarını bilerek özgürleşmenin anahtarıdır.** Erkekçe bir netlikle, kadınca bir duyarlılıkla, birlikte düşünerek ve yazarak…
Ve bazen… bir göl kenarında başlar her şey.
---
Bu yazı, yaratıcı bir anlatımla yazı yazmanın teknik tarafını hayal gücüyle buluşturan bir örnek olarak forum dostlarına armağan olsun.