Prp (platelet rich plasma)

Bakec

New member
PRP nedir?

İngilizce “Platelet Rich Plasma” sözlerinin baş harflerinden oluşan bu terim “trombositlerden güçlü plazma” manasına gelmektedir. Platelet olarak da bilinen trombositler kan pıhtılaşmasını sağlayan kıymetli faktörlerden biridir. 1970 li senelerda “trombositopeni” denilen bir hastalığın tedavisi için ortasında ağır ölçüde trombosit (platelet) bulunduran plazma hazırlanmış ve tedavi gayeli olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1980 li senelerda birebir solüsyonun daha katı hali PRF (Platelet Rich Fibrin) ismi altında maksillofasiyal cerrahide kullanılmaya başlanmıştır. Başlangıçta sadece kanama bozukluklarını düzeltmek için kullanılan bu karışımın tıpkı vakitte hücrelerin çoğalmasını kolaylaştırdığı da farkedilmiş ve dermatolojide derinin estetik olarak güzelleştirilmesi hedefi ile yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Spor tabipleri tarafınca sakatlanan sportmenlerin tedavisinde kullanılmaya başlaması PRP nin tanınan olmasını sağlamıştır. Zira atletlerin medya ile sıkı ilgilerinin olması bu tedaviye olan ilgiyi de arttırmıştır. Vakit ortasında PRP nin kronik (uzun mühlet iyileşmeyen) yaraların tedavisinde yararlı olduğunun gösterilmesi ile birlikte kalp cerrahisi, çocuk cerrahisi, üroloji, jinekoloji, plastik cerrahi ve göz hastalıkları kollarında da kullanılmaya başlanmıştır.

Trombositlerin biyolojisi

Trombositler de öteki kan hücreleri üzere kemik iliğinde üretilirler. Disk formunda fazlaca küçük yapılardır. Sağlıklı şahıslardaki sayısı mikrolitrede (milimetreküpte) 150 bin ile 450 bin içinde değişir. Her bir trombosit ortasında sayıları 50 ile 80 içinde değişen granüller mevcuttur.

Trombositlerin bakılırsavleri

Temel misyonları kanamayı durdurmak hedefi ile pıntı oluşturmaktır. Damar ortasında bir faydalanma olduğu vakit trombositler buraya yapışmaya başlar faal hale geçerler ve birbirleri üzerinde yığılarak bir topak oluştururlar. Etkin hale geçen trombositlerin ortasındaki granüller çeşitli faktörler salgılar. Trombositlerin pıhtı oluşumunun sağlanması haricinde nazaranvleri de vardır. Granüller epeyce sayıda büyüme faktörleri (Growth Factor – GF) ve sitokin salgılarlar. Sitokinler bağlandıkları kimi hücrelerin aktif duruma geçmelerini ve çoğalmalarını sağlarlar. Bağlandıkları bu hücreler de farklı misyonlar görürler. Büyüme faktörleri ve sitokinler yangı (inflamasyon) oluşumunu sağlarlar. Yangı yara güzelleşmesi için değerli bir etaptır. Birebir vakitte hücrelerin çoğalması, yeni damar oluşumu, kök hücrelerin burada toplanması sağlanır. Trombositleri kimi uygunlaştırıcı olayların başlaması için alarm zili çalan yapılar olarak da kıymetlendirebiliriz.

PRP nin hazırlanması

Kişinin kendisinden enjektör ile alınan kandan hazırlanan PRP de 3 etap vardır:

  1. Pıhtılaşmanın önlenmesi
  2. Santrifüj (merkezkaç döndürmesi)
  3. Solüsyonun etkin hale getirilmesi
Pıhtılaşmanın engellenmesi (antikoagülasyon)

Damardan alınan kan bir süre daha sonra tabiatıyla pıhtılaşır ve yapısı büsbütün değişir. Alınan kanın pıhtılaşması engellenmezse trombositler etkin hale geçerek parçalanır ve içlerindeki unsurları ortama yayarak pıhtı oluşturup nazaranvlerini tamamlarlar. Bundan daha sonra kan ortasındaki hücrelerin özel gayeler ile kullanılmaları mümkün değildir. Bu niçinle damardan alınan kan pıhtılaşmayı önleyen unsur içeren bir tüpe temalır. Pıhtılaşma özelliğini kaybetmiş olan kan ortasında gerekli olan bütün hususları ve alışılmış ki trombositleri de olağan sayılarında barındırır.

Santrifüj (Döndürerek merkezkaç tesiri yaratma)

Kanın alındığı tüp bir döndürme (santrifüj) makinesine yerleştirilir ve muhakkak bir süratte aşikâr bir süre döndürülür. Bu döndürme sırasında merkezkaç kuvvetine bağlı olarak kanın ortasındaki elemanlar özgül yüklerine göre değişik katmanlar halinde kümelenirler. Tüpün en alt kısmında kırmızı kan hücreleri toplanır. Bunun üstündeki katmanda trombosit ve beyaz kan hücreleri (lökositler) toplanır. En üst katmanda ise sadece plazma mevcuttur. PRP diye isimlendirilen ve kullanılan kısım ortadaki sarımtırak katmandır. Volümü arttırmak için bu sarımtırak katman ile üzerinde yer alan plazma katmanı değişik oranlarda birbiri ile karıştırılabilir. Lökosit ve trombosit leri birbirinden ayırmak için ortadaki sarımtırak katman bir sefer daha döndürme makinesinde döndürülebilir (santrifüj edilebilir).

Aktivasyon

PRP ortasındaki trombositler etkin biçimde değildir. Yani dolaşan kandaki doğal hallerindedirler. Trombositlerin vazifeye başlamaları için aktive olmaları gereklidir. Olağan şartlarda bir faydalanma olduğunda yaranın kenarları (yaralı damarların cidarı) trombositleri otomatik olarak aktive eder. Fakat dışarıda hazırlanan PRP deki trombositlerin faal hale geçip bakılırsave başlamaları için iki başka görüş vardır. Bir görüşe nazaran PRP solüsyonu doku içine enjekte edildikten daha sonra etraf dokular tarafınca resen aktive edilir ve dışarıdan bir müdahaleye gerek yoktur. Diğer bir görüşe nazaran ise PRP enjekte edilmedilk evvel aktive etme süreci uygulanmalıdır. Trombositlerin aktive edilmesi için daha evvel pıhtılaşma önleyici olarak kullanılan hususun ortadan kaldırılması gereklidir. Bu gayeyle kullanılan unsurların başında kalsiyum içeren kimyasallar gelir (kalsiyum klorid gibi). Ayrıyeten kalsiyum glukonat ve trombin denilen unsurlar de tıpkı maksatla yani trombosit aktivasyonu için kullanılabilir. Hangi unsur kullanılırsa kullanılsın trombositler faal hale geçtikten 10 dakika daha sonra içerdikleri biyolojik olarak faal olan proteinler dışarı salınmaya başlar. Bir saat ortasında bu proteinlerin %95 i ortama salınmış olur. Bu niçinle aktive edilmiş PRP en geç 10 dakika ortasında kullanılmalıdır. Aktive edilmemiş PRP ise 8 saate kadar bozulmadan kalabilir.

Ülkü yoğunluk

PRP solüsyonu ortasındaki trombosit sayısının ne olması gerektiği konusunda fikir birliği yoktur. Klinikte kullanılan PRP hazırlanışına nazaran kandaki düzeyinden iki ile dokuz kere daha fazla trombosit içerebilir. Yapılan çalışmalarda platelet sayısının fazlalığı ile aktiflik içinde da bir irtibat kurulamamıştır.

PRP nin kullanıldığı alanlar

şimdi tıbbın her alanında kullanılmakta olan PRP plastik cerrahide esas şu maksatlar için kullanılır:

Derinin tazelenmesi ve gençleştirilmesi

Deri altına yahut deri içine verilen PRP salgılanan faal proteinler yardımıyla bölgede yeni damar oluşmasını sağlar. Deri ve derialtı hücrelerini uyararak daha uygun bakılırsav yapmalarına niye olur. Yeni kollajen salımı ile derinin elastik özelliklerini arttırır ve gerginleşmesini sağlar. Ayrıyeten kök hücrelerin buraya gelmesini kolaylaştırır.

Yara ve yanık izlerinin ve derideki başka imaj bozukluklarının azaltılması

PRP düzgünleşmiş yara ve yanık izlerinin daha az farkedilir olmasını sağlar. Bunun için solüsyon yara izinin içine ve çabucak altına verilir. Yüzdeki sivilce izlerinin azaltılmasında yaygın olarak kullanılmaktadır lakin muvaffakiyet oranı epeyce değişkenlik göstermektedir. Deride renk değişikliğine yol açan durumlarda (pigmentasyon bozuklukları) yararlı olabilmektedir.

Yağ enjeksiyonunda kalıcılığı artırma

Yağ enjeksiyonlarının en büyük sorunu verilen yağ dokusunun sırf bir kısmının tutması kalanının ise erimesidir. Bunun kararında yağ enjeksiyonlarının birkaç ay orta ile yinelanması gerekmektedir. Şayet enjekte edilen yağın içine PRP katılır ise tutma oranının besbelli derecede daha fazla olduğu gösterilmiştir. Verilecek yağ dokusu içine karıştırılacak olan PRP nin oranı da değerlidir. 0,5/1 oranı ülkü üzere görünmekle birlikte bir göğüs büyütmede yahut kalça dolgunlaştırmada devasa yükseklikte ölçülerde (bazan bir litreden çok) yağ verildiği düşünülürse bu oranda PRP elde etmenin imkansız olduğu açıktır.

Saç dökülmesi (kellik) tedavisi

Saçlı bölge PRP nin tesirlerinin en yeterli izlenebildiği bölgedir. Zira burada saçların sayısını ve formunu objektif teknikler ile tesbit etmek kolaydır. Saç folikülleri ile derideki papilla hücreleri içinde sıkı bir bağlantı vardır. PRP dermal papilla hücrelerini çoğaltır. Sayıları artan papilla hücreleri saç folikülündeki saç uzama fazını güçlendirir ve müddetini uzatır. Tıpkı vakitte yeni saç folikülleri oluşmasını da sağlar. Saç dökülme fazı kısalır ve saç uzama fazı uzayarak daha sık saçların oluşması sağlanabilir. Ayrıyeten saç ekimi sırasında ekimi yapılacak olan saç folikülleri PRP solüsyonu içine batırılıp çıkarıldıktan daha sonra ekilebilir. Bu durumda foliküllerin tutma oranının 5 ile 9 kat içinde arttığı da gösterilmiştir.

Güzelleşmeyen (kronik) yaraların tedavisi

Damar tıkanıklığı olanlarda, şeker hastalarında ve şua tedavisi görmüş olan hastalarda kimi bölgelerde oluşan yaraların güzelleşmediği âlâ bilinen bir gerçektir. Bu durumda yara içine enjekte edilen PRP ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.

Tatbik edilme hali

PRP maksada ve uygulanacak bölgeye bakılırsa farklı formlarda kullanılabilir:

Direk enjeksiyon

PRP en kolay bir enjektör ve ince bir iğne ile bölgeye enjekte edilme halinde kullanılır. Kellik, iz tedavisi, kronik yaraların tedavisinde bu usul ülküdür.

Deri yahut yara üzerine direk tatbik

Solüsyon deri üzerine sürülerek de kullanılabilir lakin bu durumda solüsyonun iç kısımlara emilmesini kolaylaştırmak için deri yüzeyinde mikro faydalanma oluşturulur. Bunun en kolay yolu mikro iğneleme tekniğidir. Deri üzerinde hayli küçük iğneler içeren silindirler gezdirilir ve bu türlü mikro faydalanmalar oluşturulur. Bunların üzerine sürülen PRP derinin içine işleyerek burada kendisinden beklenilen misyonu gerçekleştirir. Deride lazer tedavisi yapıldıktan daha sonra üzerine PRP solüsyonu sürülebilir.

Lazer tedavisi ve PRP

Çeşitli emeller ile deriye lazer tedavisi uygulandıktan daha sonrasında birebir bölgeye PRP enjeksiyonu yapılmasının lazer uygulamasının tesirini artırdığı gözlenmiştir.

Komplikasyon ve yan tesirleri

PRP kişinin kendi kanından hazırlandığı için inançlı bir eserdir. Fakat hazırlanması ve verilmesi sırasında mikropsuz (steril) bir ortamda çalışılması kaidedir. Önemli bir komplikasyonu bilinmemektedir ve bilinen yan tesirleri verilen bölgelerde yavaşça ödem, kızarıklık ve morarma üzere süreksiz durumlardır.

Sonuç

PRP bilhassa doku yenilenmesi ve gençleştirilmesi gayesi ile başta kozmetik teşebbüsler olmak üzere giderek artan sıklıkta kullanılmaktadır. Fakat hem nasıl hazırlanması tıpkı vakitte ne ölçüde ve ne sıklıkta verilmesi gerektiği konusunda fikir birliği yoktur.
 
Üst