Radyo Sputnik’te yayınlanan İsmet Özçelik’le Ankara Farkı programına Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Baki Suiçmez konuk olarak katıldı. Suiçmez programda, Türkiye’de uygulanan tarım ve hayvancılık siyasetlerini ve kesimde tekelleşmenin niçinlerini kıymetlendirdi.
Özel şirketlerin monopolleşmesi sebebiyle dünyadaki açlığın derinleştiğini lisana getiren Suiçmez, “Dünyada bugün küresel seviyede temel eserlerde kâfi üretim bulunmasına karşın bilhassa Afrika ülkeleri olmak üzere fazlaca sayıda insan açlık sorunu yaşıyor. Bu üretim eksikliğinden kaynaklanmıyor. Üretimin aşikâr ülkeler ya da muhakkak şirketlerin elinde tekelleşmesinden ve besin ticaretinde bir adaletinin olmamasından kaynaklanıyor” şeklinde konuştu.
‘Tarımda planlama şart’
Doğru tarım siyasetlerinin uygulamaya geçmesi durumunda biroldukca sorunun aşılabileceğini vurgulayan Suiçmez, tarımda planlamaya işaret etti. Suiçmez, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kuraklığın tesirinin sürdüğü bu ortamda mesela biz sulama planlaması yapabiliyor muyuz? Ülke seviyesinde hangi eseri nereye, ne kadar ekersek buğdayda, ayçiçeğinde, nohutta, mercimekte kendi kendimize kâfi olabiliyor muyuz? Bunların hepsinin ülke seviyesinde ziraî üretim planlamasıyla uzun vadeli planlamalarla çiftçinin önünü gorecek biçimde yapması gerekiyor. Bilhassa kuraklığın olduğu ortamlarda, sulu tarım yapılan alanlarda sulamanın tesiri en aza indirilebilir. Bize göre bu manada en değerli proje Güneydoğu Anadolu Projesidir. Oradaki sulama oranı yüzde 30. Ziraat Mühendisleri olarak yabanî sulama ile sulama yaparken alanları çoraklaştırıp maksadı haricinde kullanmak yerine basınçlı yağmurlu sulama sistemlerini kullanalım diyoruz. Doğru tarım politikalarıyla, düşük girdilerle, kâfi takviye vaktinde ödenmesi yoluyla çiftçiler kredilere uygun fiyatlarla ulaşsa ve 5 yıllık planlarla problemlerin önüne geçilebilir.”
‘Tarımda kamu müdahalesi bir daha gündeme gelmeli’
Tarımda kamuculuğun hakim kılınıp çiftçiye gerekli dayanağın acilen verilmesini talep eden Suiçmez, “Bizim tarımda kamucu politikaları, kamu müdahalelerini bir daha gündeme getirmemiz gerekir. Biz şunu atladık; pandemide tüm dünya ülkeleri ek ekonomik ziraî takviye paketleri deklare etti. Biz açıklamadık. bununla birlikte ithalat, ihracat üstünden müdafaacı siyasetlere geçti. Biz o bahiste da maalesef kâfi önlemleri alamadık. Dünya şu anda küresel kapitalist sistemin yaşadığı ezayı tarım alanında da yaşıyor ve her ülkede devletin her alana bir daha müdahale ettiği bir devirdeyiz. Bunu en liberal ülkelerde bile görmekteyiz. Bu manada biz ülkemizin bu mevzuda utangaç davranmamasını talep ediyoruz” dedi.
‘Ürünler taban fiyatlarının hayli altında süreç görüyor’
Ürün bazında açıklamalarda bulunan Suiçmez, mamüllerin açıklanan taban fiyatın fazlaca daha altında süreç gördüğü bilgisini paylaştı. Sırf alım fiyatı belirlemenin yetersiz kaldığını savunan Suiçmez, alım garantisi verilmesinin üreticiye olumlu yansımaları olacağını belirtti:
“Bizim kendimize kâfi olmadığımız mamüllerin yanında bir de kendimize kâfi olup yüzde 500 yeterlilik noktasında en önemli ihracat kalemi olan eserlerimiz var. Dünya fındık üretiminin yüzde 70’i ülkemizde karşılanıyor. Geçmişte Fiskobirlik gibi özerk kooperatifçi örgüt alanı düzenliyordu. Yanlışları olabilir lakin şu anda fonksiyonsuz. Türkiye’de ziraî fındık üretiminde ve işlemesinde pek hayli uluslu şirket fiyatı belirliyor. Burada iki tane kıymetli sorun alanı var; biz ürettiğimiz fındığı katma bedele dönüştürerek satabilsek epeyce daha yüksek gelirler elde edebiliriz. O bahiste eksikliklerimiz var. Öteki bir mevzu ise, Sayın Cumhurbaşkanı ortalama 54 TL bir fiyat deklare etti. Taban fiyatı açıklamak yetmez. Şu anda fındık fiyatı 40 lira düzeyinde. Şayet kâfi ölçüde eseri devlet belirlediği fiyattan alamıyorsa piyasayı düzenleyemez. Piyasayı bir daha özel sektör, oldukca uluslu tekeller düzenler. Yalnızca alım fiyatı değil, alım garantisi fakat daha da değerlisi kâfi alımı yaptıktan daha sonra bir daha kuvvetli, özerk, demokratik bir Fiskobirlik yapısı… Yani üreticilerin ortak olduğu, hem üretimde hem ihracatta kar bile edebileceği bir yapıyı kurmak gerek. Onun haricinde tahlil değil. Taban fiyat açıklanıyor lakin hür piyasada çiftçi bir daha kaybediyor.”
‘Kırsalda nüfus süratle yaşlanıyor’
Genç çiftçilerin yüksek girdi maliyetleri niçiniyle kar elde edemediğini, bu niçinle tarımdan uzaklaştıklarını lisana getiren Suiçmez, “Tarım ekonomik bir faaliyettir, çiftçilik kutsal bir meslektir, önünü görüp belli bir kar ederek alanda kalmadığı vakit kırsal nüfus yaşlanır. Şu anda ortalama 57. Genç çiftçi projeleri gündeme gelmeli. Genç çiftçiler bu girdi maliyetleriyle kar elde edemediği bir ortama yatırım yapmıyor. Sektör dışı birtakım yatırımlar var lakin o ülke genelinde planlanan planlı üretime yönelik bir artış değil. Ziraî kamu destekleri kâfi olmalı. En değerlisi bir yıl daha sonra ödenmemeli tıpkı yıl ödenmeli. Ziraî girdilerde somut indirimler olmalı KDV, ÖTV haricinde direkt dayanak; bilhassa gübre ve mazotta” tabirlerini kullandı.
‘Süt üreticisi ineklerini kesite gönderiyor’
Suiçmez, hayvancılıkta yem sorunu yaşandığını savundu. Açıklanan meblağların maliyetleri karşılamadığını söyleyen Suiçmez, bunun tüketiciye yüksek fiyat biçiminde yansıdığını kaydetti. Suiçmez, şu açıklamaları yaptı:
“Hayvancılıkta et, süt sorununu çözmek için bizim evvel yem meselesini çözmemiz lazım. Biz maalesef yemde yurt dışına bağlıyız ve geçmişte YEMSAN üzere bir kuruluşu kapattık. Meralarımızı güç, maden yatırımlarıyla hoyratça kullanırken doğal otlatma, organik hayvancılık gibi kavramları bir kenara bıraktık. Büyük baş-küçük baş hayvan istikrarında de yanlış bir durum var. TÜİK 3 yıl kırmızı et istatistiklerini açıklamamışken biz mühendisler olarak hangi dataya göre neyi planlayacağız? Mera varlığı TÜİK sayfasında 20 yıldır 14.6 milyon hektarda sabitse, biz mera varlığımızı bilmiyorsak hayvancılığımızı neye bakılırsa planlayacağız? 1 litre süt ile 1 kg yem alamıyorsunuz. Bugün maliyetler 10 TL, Ulusal Süt Kurulu 7,5 TL açıklamıştı. daha sonra üreticiden süt alamama pozisyonuna gelince 8,5 TL deklare etti. Şu anda son derece düşük. Bu durumda süt üreticisi dişi hayvanlarını kısma gönderiyor. ötürüsıyla yeni besi hayvanları da doğmuyor. Hayvan sayısı azalıyor. TÜİK sayılarına göre süt ölçüsü da azalıyor. Azalmaya bağlı olarak piyasada üretimdeki maliyetlerin hayli üzerinde 4-5 katı fiyatlarla biz raflarda bunları tüketmeye zorlanıyoruz. Sorunun özü şu; yem problemini çözüp, yem maliyetlerini azaltacağız. Dişi hayvanlar kesime gitmeyecek. Biz süt problemini çözdüğümüz vakit bununla birlikte et sıkıntısını da çözmüş olacağız. Bu da bir daha uzun vadeli direkt somut desteklere dayalı bir politikayla yaşama geçirilebilir.”
‘İstihdam yetersizliği giderilmeli’
Yılda yaklaşık 5 bin ziraat mühendisinin Ziraat Mühendisliği Fakültelerinden mezun olduğu bilgisini paylaşan Suiçmez, istihdamın yetersiz olduğunu savundu. Bu duruma tahlil bulunmasını isteyen Suiçmez, şunları söylemiş oldu:
“Çok sayıda üniversite açılıyor. Bugün 36 fakülte öğrenci alıyor. 5 bine yakın mezun veriyor. 5 yılda kamuya alınan ziraat mühendisi sayısı ise yalnızca 500. Tarım Bakanlığı uzun müddettir atama yapmıyor. Birtakım mevzular özelleştirilmemeli. Örneğin; gıda denetimi özele bırakılamaz, bu kamu nazaranvidir. Tarım Bakanlığı bunu kamu vazifesi olarak görse buraya yeni mühendisler alsa meseleler tahliline katkıda bulunulur. Kamu haricinde çalışma alanlarından birisi ise Tarım danışmanlığı. Tarım Bakanlığı’nın deklare ettiğı bu gübre-mazot desteği üzere onlara da ziraî yayım takviyesi veriliyor. Masraflar ve vergiler niyet bir ziraat mühendisi, bir veteriner doktor, bir besin mühendisi asgari ücretin altında 24 saat arazide çalışıyor. Tarım danışmanlarının özlük hakları derhal düzeltilmeli, kamu kesinlikle kâfi sayıda personeli hemen almalı. Daha da değerlisi eğitim-yatırım-istihdam planlamasıyla bizim her yıl bu kadar hayli mühendis mezun etmemiz konusunu da fazlaca önemli bir biçimde tek başına YÖK, Tarım Bakanlığı, Ziraat Mühendisleri Odası değil; ilgili her insanın bir ortaya gelerek tartışmadan korkmadan planlamamız gerekir.”
Özel şirketlerin monopolleşmesi sebebiyle dünyadaki açlığın derinleştiğini lisana getiren Suiçmez, “Dünyada bugün küresel seviyede temel eserlerde kâfi üretim bulunmasına karşın bilhassa Afrika ülkeleri olmak üzere fazlaca sayıda insan açlık sorunu yaşıyor. Bu üretim eksikliğinden kaynaklanmıyor. Üretimin aşikâr ülkeler ya da muhakkak şirketlerin elinde tekelleşmesinden ve besin ticaretinde bir adaletinin olmamasından kaynaklanıyor” şeklinde konuştu.
‘Tarımda planlama şart’
Doğru tarım siyasetlerinin uygulamaya geçmesi durumunda biroldukca sorunun aşılabileceğini vurgulayan Suiçmez, tarımda planlamaya işaret etti. Suiçmez, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kuraklığın tesirinin sürdüğü bu ortamda mesela biz sulama planlaması yapabiliyor muyuz? Ülke seviyesinde hangi eseri nereye, ne kadar ekersek buğdayda, ayçiçeğinde, nohutta, mercimekte kendi kendimize kâfi olabiliyor muyuz? Bunların hepsinin ülke seviyesinde ziraî üretim planlamasıyla uzun vadeli planlamalarla çiftçinin önünü gorecek biçimde yapması gerekiyor. Bilhassa kuraklığın olduğu ortamlarda, sulu tarım yapılan alanlarda sulamanın tesiri en aza indirilebilir. Bize göre bu manada en değerli proje Güneydoğu Anadolu Projesidir. Oradaki sulama oranı yüzde 30. Ziraat Mühendisleri olarak yabanî sulama ile sulama yaparken alanları çoraklaştırıp maksadı haricinde kullanmak yerine basınçlı yağmurlu sulama sistemlerini kullanalım diyoruz. Doğru tarım politikalarıyla, düşük girdilerle, kâfi takviye vaktinde ödenmesi yoluyla çiftçiler kredilere uygun fiyatlarla ulaşsa ve 5 yıllık planlarla problemlerin önüne geçilebilir.”
‘Tarımda kamu müdahalesi bir daha gündeme gelmeli’
Tarımda kamuculuğun hakim kılınıp çiftçiye gerekli dayanağın acilen verilmesini talep eden Suiçmez, “Bizim tarımda kamucu politikaları, kamu müdahalelerini bir daha gündeme getirmemiz gerekir. Biz şunu atladık; pandemide tüm dünya ülkeleri ek ekonomik ziraî takviye paketleri deklare etti. Biz açıklamadık. bununla birlikte ithalat, ihracat üstünden müdafaacı siyasetlere geçti. Biz o bahiste da maalesef kâfi önlemleri alamadık. Dünya şu anda küresel kapitalist sistemin yaşadığı ezayı tarım alanında da yaşıyor ve her ülkede devletin her alana bir daha müdahale ettiği bir devirdeyiz. Bunu en liberal ülkelerde bile görmekteyiz. Bu manada biz ülkemizin bu mevzuda utangaç davranmamasını talep ediyoruz” dedi.
‘Ürünler taban fiyatlarının hayli altında süreç görüyor’
Ürün bazında açıklamalarda bulunan Suiçmez, mamüllerin açıklanan taban fiyatın fazlaca daha altında süreç gördüğü bilgisini paylaştı. Sırf alım fiyatı belirlemenin yetersiz kaldığını savunan Suiçmez, alım garantisi verilmesinin üreticiye olumlu yansımaları olacağını belirtti:
“Bizim kendimize kâfi olmadığımız mamüllerin yanında bir de kendimize kâfi olup yüzde 500 yeterlilik noktasında en önemli ihracat kalemi olan eserlerimiz var. Dünya fındık üretiminin yüzde 70’i ülkemizde karşılanıyor. Geçmişte Fiskobirlik gibi özerk kooperatifçi örgüt alanı düzenliyordu. Yanlışları olabilir lakin şu anda fonksiyonsuz. Türkiye’de ziraî fındık üretiminde ve işlemesinde pek hayli uluslu şirket fiyatı belirliyor. Burada iki tane kıymetli sorun alanı var; biz ürettiğimiz fındığı katma bedele dönüştürerek satabilsek epeyce daha yüksek gelirler elde edebiliriz. O bahiste eksikliklerimiz var. Öteki bir mevzu ise, Sayın Cumhurbaşkanı ortalama 54 TL bir fiyat deklare etti. Taban fiyatı açıklamak yetmez. Şu anda fındık fiyatı 40 lira düzeyinde. Şayet kâfi ölçüde eseri devlet belirlediği fiyattan alamıyorsa piyasayı düzenleyemez. Piyasayı bir daha özel sektör, oldukca uluslu tekeller düzenler. Yalnızca alım fiyatı değil, alım garantisi fakat daha da değerlisi kâfi alımı yaptıktan daha sonra bir daha kuvvetli, özerk, demokratik bir Fiskobirlik yapısı… Yani üreticilerin ortak olduğu, hem üretimde hem ihracatta kar bile edebileceği bir yapıyı kurmak gerek. Onun haricinde tahlil değil. Taban fiyat açıklanıyor lakin hür piyasada çiftçi bir daha kaybediyor.”
‘Kırsalda nüfus süratle yaşlanıyor’
Genç çiftçilerin yüksek girdi maliyetleri niçiniyle kar elde edemediğini, bu niçinle tarımdan uzaklaştıklarını lisana getiren Suiçmez, “Tarım ekonomik bir faaliyettir, çiftçilik kutsal bir meslektir, önünü görüp belli bir kar ederek alanda kalmadığı vakit kırsal nüfus yaşlanır. Şu anda ortalama 57. Genç çiftçi projeleri gündeme gelmeli. Genç çiftçiler bu girdi maliyetleriyle kar elde edemediği bir ortama yatırım yapmıyor. Sektör dışı birtakım yatırımlar var lakin o ülke genelinde planlanan planlı üretime yönelik bir artış değil. Ziraî kamu destekleri kâfi olmalı. En değerlisi bir yıl daha sonra ödenmemeli tıpkı yıl ödenmeli. Ziraî girdilerde somut indirimler olmalı KDV, ÖTV haricinde direkt dayanak; bilhassa gübre ve mazotta” tabirlerini kullandı.
‘Süt üreticisi ineklerini kesite gönderiyor’
Suiçmez, hayvancılıkta yem sorunu yaşandığını savundu. Açıklanan meblağların maliyetleri karşılamadığını söyleyen Suiçmez, bunun tüketiciye yüksek fiyat biçiminde yansıdığını kaydetti. Suiçmez, şu açıklamaları yaptı:
“Hayvancılıkta et, süt sorununu çözmek için bizim evvel yem meselesini çözmemiz lazım. Biz maalesef yemde yurt dışına bağlıyız ve geçmişte YEMSAN üzere bir kuruluşu kapattık. Meralarımızı güç, maden yatırımlarıyla hoyratça kullanırken doğal otlatma, organik hayvancılık gibi kavramları bir kenara bıraktık. Büyük baş-küçük baş hayvan istikrarında de yanlış bir durum var. TÜİK 3 yıl kırmızı et istatistiklerini açıklamamışken biz mühendisler olarak hangi dataya göre neyi planlayacağız? Mera varlığı TÜİK sayfasında 20 yıldır 14.6 milyon hektarda sabitse, biz mera varlığımızı bilmiyorsak hayvancılığımızı neye bakılırsa planlayacağız? 1 litre süt ile 1 kg yem alamıyorsunuz. Bugün maliyetler 10 TL, Ulusal Süt Kurulu 7,5 TL açıklamıştı. daha sonra üreticiden süt alamama pozisyonuna gelince 8,5 TL deklare etti. Şu anda son derece düşük. Bu durumda süt üreticisi dişi hayvanlarını kısma gönderiyor. ötürüsıyla yeni besi hayvanları da doğmuyor. Hayvan sayısı azalıyor. TÜİK sayılarına göre süt ölçüsü da azalıyor. Azalmaya bağlı olarak piyasada üretimdeki maliyetlerin hayli üzerinde 4-5 katı fiyatlarla biz raflarda bunları tüketmeye zorlanıyoruz. Sorunun özü şu; yem problemini çözüp, yem maliyetlerini azaltacağız. Dişi hayvanlar kesime gitmeyecek. Biz süt problemini çözdüğümüz vakit bununla birlikte et sıkıntısını da çözmüş olacağız. Bu da bir daha uzun vadeli direkt somut desteklere dayalı bir politikayla yaşama geçirilebilir.”
‘İstihdam yetersizliği giderilmeli’
Yılda yaklaşık 5 bin ziraat mühendisinin Ziraat Mühendisliği Fakültelerinden mezun olduğu bilgisini paylaşan Suiçmez, istihdamın yetersiz olduğunu savundu. Bu duruma tahlil bulunmasını isteyen Suiçmez, şunları söylemiş oldu:
“Çok sayıda üniversite açılıyor. Bugün 36 fakülte öğrenci alıyor. 5 bine yakın mezun veriyor. 5 yılda kamuya alınan ziraat mühendisi sayısı ise yalnızca 500. Tarım Bakanlığı uzun müddettir atama yapmıyor. Birtakım mevzular özelleştirilmemeli. Örneğin; gıda denetimi özele bırakılamaz, bu kamu nazaranvidir. Tarım Bakanlığı bunu kamu vazifesi olarak görse buraya yeni mühendisler alsa meseleler tahliline katkıda bulunulur. Kamu haricinde çalışma alanlarından birisi ise Tarım danışmanlığı. Tarım Bakanlığı’nın deklare ettiğı bu gübre-mazot desteği üzere onlara da ziraî yayım takviyesi veriliyor. Masraflar ve vergiler niyet bir ziraat mühendisi, bir veteriner doktor, bir besin mühendisi asgari ücretin altında 24 saat arazide çalışıyor. Tarım danışmanlarının özlük hakları derhal düzeltilmeli, kamu kesinlikle kâfi sayıda personeli hemen almalı. Daha da değerlisi eğitim-yatırım-istihdam planlamasıyla bizim her yıl bu kadar hayli mühendis mezun etmemiz konusunu da fazlaca önemli bir biçimde tek başına YÖK, Tarım Bakanlığı, Ziraat Mühendisleri Odası değil; ilgili her insanın bir ortaya gelerek tartışmadan korkmadan planlamamız gerekir.”