Kakao’nun Bedenimize Faydası Var mı?
Yazımıza farklı bir öykü ile başlayalım. İspanyollar 16,17 ve 18. yüzsenelerda bugünkü Şili ve Peru bölgelerinde yaşayan İnka’lardan tonlarca altın ve gümüş çaldılar. Lakin bunların İspanya’ya taşınması kolay olmadı. Şili ve Peru Pasifik Okyanusu, İspanya ise Atlantik Okyanusu kıyısında idi. Ganimetlerin iki okyanus içinde taşınabileceği en dar kara kesimi Panama bölgesi idi. Taşımayı burada yaşayan Kuna yerlilerine yaptırdılar. Ormanlık bölgede epey güç kurallarda çalışan bu yerlilerin ömür müddetleri fazlaca kısa idi. Bu kurallara dayanamayan Kuna yerlilerinin bir kısmı kaçarak San Blas Adalarına yerleştiler.
Panama Kanalı ve Bir Müşahede
Panama kanalı inşaatı sırasında bir Amerikan Askeri Birliği burada gözlemci olarak bulunuyordu. Emekçiler içinde Kuna yerlileri de vardı. Birliğin sıhhiye bakılırsavlisi enteresan bir şey fark etti. Kuna yerlilerinin kan basınçları öbür çalışan personellere nazaran hayli daha düşük idi. Sanki düşük kan basıncı genetik bir özellikten mi kaynaklanıyor yoksa çevresel bir faktör mü buna niye oluyordu? Kuna yerlilerinin çoğunluğu San Blas adalarında yaşıyordu ve burada en bol bulunan yiyecek kakao ağacının tohumları idi. Adalarda yaşayanlar kakao çekirdeklerinden elde edilen besinleri bol bol tüketiyorlardı.
2007 yılında Panama Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Hollenberk ve arkadaşları bir araştırma yaptılar. Panama ana kiçinde yaşayanlar ile sırf Kuna yerlilerinin yaşadığı San Blas adalarında yaşayanların vefat niçinlerini incelediler. Panama’da yaşayanların vefat niçinleri içinde kalp damar hastalıkları ve kanser çok yüksek bir oran tutarken adada yaşayan Kuna yerlilerinde kalp damar hastalıkları ve kanserden mevt epeyce daha azdı. Sanki bunun kakao ile bir bağı olabilir miydi?
Kakao, Kokoa ve Çikolata
Kakao bitkisinin ismi Theobroma cacao dur. Bu bitkinin işlenmemiş tohumlarına kakao ismi verilir. Bu çekirdeklerin kavrulup öğütüldükten daha sonraki toz haline ise kokoa tozu yahut sadece kokoa denilir. Çikolata ise kokoa tozunun çeşitli süreçlerden geçirildikten daha sonra içine şeker ve yağ ek edilmesi ile elde edilen bir besindir. Çikolata sevilen bir besin olsa da uzun mühlet sağlıklı ve fit bir hayat sürmek isteyenlerin uzak durduğu bir husus olmuştur. Lakin son senelerda kakao ve buna bağlı olarak çikolatanın sıhhate yararlı tesirleri üstündeki çalışmalar artmaktadır.
Kakao Tozu (Kokoa) İçindeki yararlı Hususlar
Kakao yaklaşık 500 yıldır tıpta kullanılmaktadır. Tohumların ortasında polifenol antioksidanların alt kümesi olan flavonoidler bulunur. Bilhassa kateşin ve epikateşin flavanolleri kıymetlidir. Son senelerda bitkisel flavanollerin insan hücreleri üstündeki yararlı tesirleri araştırılmaktadır. İnsanlarda damarların bütünlüğünü nitrik oksit denilen bir husus korur. Oksidatif gerilim arttıkça nitrik oksit nazaranvini gereğince yapamaz ve damarların yapısı bozulur. Yapısı bozulan damarlarda daralma ve büzüşme (vazokonstriksiyon) artar. Bu da kalp damar sistemi hastalıklarını, yüksek tansiyon ve diyabeti tetikler. Kakao tozunda yüksek ölçüde bulunan flavanoller nitrik oksit üretimini arttırır. Artan nitrik oksit ise damarların genişlemesine niye olurak kan basıncını düşürür. Sağlıklı insanlarda 4 gün boyunca yüksek dozda flavanol içeren toz kakao (kokoa) verildiğinde besbelli bir damar genişlemesi (vazodilatasyon) olduğu görülmüştür. Lakin ortasında düşük ölçüde flavanol olan kakao tozu verildiğinde tıpkı damar genişlemesi saptanmamıştır.
Çikolata Kan Basıncı Alakası
Çalışmalar yüksek tansiyonu olan şahıslarda az ölçüde çikolatanın bile kan basıncını düşürebildiğini göstermiştir. Bu tesir çikolata ortasındaki flavanol ölçüsü yüksek ise ortaya çıkmaktadır. Flavanoller en yüksek seviyede kakao ağacı tohumlarında bulunur. Bu tohumlara yapılan her süreç (kavurma ve öğütme dahil) flavanol ölçüsünü azaltmaktadır. Hele çikolata yapılırken konulan şeker ve ek süreçler flavanol ölçüsünü güzelce düşürmektedir. Sütlü çikolatada siyah çikolataya göre daha az flavanol vardır. Lakin her şekersiz ve siyah çikolata flavanolden varlıklı demek değildir. Çikolatanın siyahlaştırılması alkalizasyon denilen bir metotla yapılırsa flavanoller yok olmaktadır.
Hangi Çikolata Sıhhate yararlı
İçinde yüksek ölçüde flavanol içeren çikolataların yararlı tesirleri vardır. Bu yararları şöyle sıralayabiliriz:
Özet
Çikolata (ve kakao) içerdiği flavanoller güçlü ise sıhhate yararlıdır. Lakin bunun mümkün olması çikolata üreticilerinin özel bir uğraş harcanması (ve ek maliyet) ile olur. Aksi takdirde bol çikolata tüketmek kilo almaya ve buna bağlı olarak kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet üzere hastalıklara yol açmaktan diğer işe yaramayabilir.
Yazımıza farklı bir öykü ile başlayalım. İspanyollar 16,17 ve 18. yüzsenelerda bugünkü Şili ve Peru bölgelerinde yaşayan İnka’lardan tonlarca altın ve gümüş çaldılar. Lakin bunların İspanya’ya taşınması kolay olmadı. Şili ve Peru Pasifik Okyanusu, İspanya ise Atlantik Okyanusu kıyısında idi. Ganimetlerin iki okyanus içinde taşınabileceği en dar kara kesimi Panama bölgesi idi. Taşımayı burada yaşayan Kuna yerlilerine yaptırdılar. Ormanlık bölgede epey güç kurallarda çalışan bu yerlilerin ömür müddetleri fazlaca kısa idi. Bu kurallara dayanamayan Kuna yerlilerinin bir kısmı kaçarak San Blas Adalarına yerleştiler.
Panama Kanalı ve Bir Müşahede
Panama kanalı inşaatı sırasında bir Amerikan Askeri Birliği burada gözlemci olarak bulunuyordu. Emekçiler içinde Kuna yerlileri de vardı. Birliğin sıhhiye bakılırsavlisi enteresan bir şey fark etti. Kuna yerlilerinin kan basınçları öbür çalışan personellere nazaran hayli daha düşük idi. Sanki düşük kan basıncı genetik bir özellikten mi kaynaklanıyor yoksa çevresel bir faktör mü buna niye oluyordu? Kuna yerlilerinin çoğunluğu San Blas adalarında yaşıyordu ve burada en bol bulunan yiyecek kakao ağacının tohumları idi. Adalarda yaşayanlar kakao çekirdeklerinden elde edilen besinleri bol bol tüketiyorlardı.
2007 yılında Panama Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Hollenberk ve arkadaşları bir araştırma yaptılar. Panama ana kiçinde yaşayanlar ile sırf Kuna yerlilerinin yaşadığı San Blas adalarında yaşayanların vefat niçinlerini incelediler. Panama’da yaşayanların vefat niçinleri içinde kalp damar hastalıkları ve kanser çok yüksek bir oran tutarken adada yaşayan Kuna yerlilerinde kalp damar hastalıkları ve kanserden mevt epeyce daha azdı. Sanki bunun kakao ile bir bağı olabilir miydi?
Kakao, Kokoa ve Çikolata
Kakao bitkisinin ismi Theobroma cacao dur. Bu bitkinin işlenmemiş tohumlarına kakao ismi verilir. Bu çekirdeklerin kavrulup öğütüldükten daha sonraki toz haline ise kokoa tozu yahut sadece kokoa denilir. Çikolata ise kokoa tozunun çeşitli süreçlerden geçirildikten daha sonra içine şeker ve yağ ek edilmesi ile elde edilen bir besindir. Çikolata sevilen bir besin olsa da uzun mühlet sağlıklı ve fit bir hayat sürmek isteyenlerin uzak durduğu bir husus olmuştur. Lakin son senelerda kakao ve buna bağlı olarak çikolatanın sıhhate yararlı tesirleri üstündeki çalışmalar artmaktadır.
Kakao Tozu (Kokoa) İçindeki yararlı Hususlar
Kakao yaklaşık 500 yıldır tıpta kullanılmaktadır. Tohumların ortasında polifenol antioksidanların alt kümesi olan flavonoidler bulunur. Bilhassa kateşin ve epikateşin flavanolleri kıymetlidir. Son senelerda bitkisel flavanollerin insan hücreleri üstündeki yararlı tesirleri araştırılmaktadır. İnsanlarda damarların bütünlüğünü nitrik oksit denilen bir husus korur. Oksidatif gerilim arttıkça nitrik oksit nazaranvini gereğince yapamaz ve damarların yapısı bozulur. Yapısı bozulan damarlarda daralma ve büzüşme (vazokonstriksiyon) artar. Bu da kalp damar sistemi hastalıklarını, yüksek tansiyon ve diyabeti tetikler. Kakao tozunda yüksek ölçüde bulunan flavanoller nitrik oksit üretimini arttırır. Artan nitrik oksit ise damarların genişlemesine niye olurak kan basıncını düşürür. Sağlıklı insanlarda 4 gün boyunca yüksek dozda flavanol içeren toz kakao (kokoa) verildiğinde besbelli bir damar genişlemesi (vazodilatasyon) olduğu görülmüştür. Lakin ortasında düşük ölçüde flavanol olan kakao tozu verildiğinde tıpkı damar genişlemesi saptanmamıştır.
Çikolata Kan Basıncı Alakası
Çalışmalar yüksek tansiyonu olan şahıslarda az ölçüde çikolatanın bile kan basıncını düşürebildiğini göstermiştir. Bu tesir çikolata ortasındaki flavanol ölçüsü yüksek ise ortaya çıkmaktadır. Flavanoller en yüksek seviyede kakao ağacı tohumlarında bulunur. Bu tohumlara yapılan her süreç (kavurma ve öğütme dahil) flavanol ölçüsünü azaltmaktadır. Hele çikolata yapılırken konulan şeker ve ek süreçler flavanol ölçüsünü güzelce düşürmektedir. Sütlü çikolatada siyah çikolataya göre daha az flavanol vardır. Lakin her şekersiz ve siyah çikolata flavanolden varlıklı demek değildir. Çikolatanın siyahlaştırılması alkalizasyon denilen bir metotla yapılırsa flavanoller yok olmaktadır.
Hangi Çikolata Sıhhate yararlı
İçinde yüksek ölçüde flavanol içeren çikolataların yararlı tesirleri vardır. Bu yararları şöyle sıralayabiliriz:
- Damarların genişlemesine (vazodilatasyon) niye olur.
- Kan basıncını düşürür
- Kalp damar sistemi hastalıklarına yakalanma oranını azaltır
- Diyabete yakalanma oranını düşürür
- Konjestif kalp yetmezliği olanlarda damar işlevlerini düzeltir ve platelet (trombosit de denilir) işlevlerini azaltır (trombositler pıhtılaşmayı sağlar, flavanoller bunu yavaşlatır).
- Kakao çekirdekleri mümkün olduğu kadar az süreçten geçirilmeli
- Şeker içermemeli
- Süt içermemeli
- Saf zeytinyağı haricinde diğer yağ içermemeli.
Özet
Çikolata (ve kakao) içerdiği flavanoller güçlü ise sıhhate yararlıdır. Lakin bunun mümkün olması çikolata üreticilerinin özel bir uğraş harcanması (ve ek maliyet) ile olur. Aksi takdirde bol çikolata tüketmek kilo almaya ve buna bağlı olarak kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet üzere hastalıklara yol açmaktan diğer işe yaramayabilir.